REGENERACJA JAJNIKÓW - to innowacyjna procedura mająca na celu przywrócenie funkcji jajników poprzez biostymulację wysoko stężonym osoczem bogatopłytkowym (HD-PRP), komórkami macierzystymi ze szpiku lub sznura pępowinowego, lub poprzez zastosowanie egzosomów.
Udowodniono, że działanie takie ma korzystny wpływ na strukturę i funkcję jajników, szczególnie u pacjentek z niewydolnością jajników, niską rezerwą jajnikową lub poddawanych zabiegom zapłodnienia in vitro (IVF) o złym rokowaniu.
Wysoko stężone osocze bogatopłytkowe, a także pobrany bezpośrednio przed zabiegiem szpik kostny jest autologicznym materiałem biologicznym.
HD-PRP wraz z komórkami macierzystymi ze szpiku uzyskuje się po wypreparowaniu składników próbki krwi i szpiku w procesie cytometrii przepływowej.
Po aktywacji HD-PRP wraz z komórkami macierzystymi uruchamiają procesy, które powodują uwalnianie czynników wzrostu. Czynniki wzrostu stymulują własne mechanizmy regeneracyjne organizmu, prowadzące do naprawy uszkodzonej lub zniszczonej tkanki, sprzyjając, w tym konkretnym przypadku, odbudowie i odmłodzeniu jajników.
Zabiegi regeneracji tkanki jajnikowej z zastosowaniem HDPRP, komórek macierzystych ze szpiku lub sznura pępowinowego są uważane za bezpieczne i wolne od działań niepożądanych w porównaniu z klasycznym leczeniem hormonalnym.
I. WSKAZANIA DO REGENERACJI JAJNIKÓW
A. Poor Ovarian Response (POR)
1. Zaawansowany wiek matki (≥40 lat) lub jakikolwiek inny czynnik ryzyka wystąpienia POR;
2. Wcześniejszy POR (≤3 oocyty w konwencjonalnym protokole stymulacji);
3. Niska rezerwa jajnikowa (AFC<5-7 pęcherzyków lub AMH <0,5 -1,1 ng/ml)
B. Przedwczesna niewydolność jajników (POI)
1. Wiek <40 lat
2. oligo/amenorrhea przez co najmniej 4 miesiące,
3. podwyższony poziom FSH >12 IU/l w dwóch badaniach pobranych w odstępie >4 tygodni
C. Po leczeniu onkologicznym, gdy doszło do uszkodzenia jajników
D. Inne wskazania
1. zaburzenia miesiączkowania, PCOS
2. zaburzony rozwój zarodków
3. nieprawidłowa implantacja
EFEKTY KLINICZNE REGENERACJI JAJNIKÓW:
wpływ na dojrzewanie pęcherzyków, owulację i produkcję oocytów,
przywrócenie równowagi hormonalnej między FSH, LH i AMH, E2 (obniżenie poziomu FSH i LH, wzrost poziomu AMH i E2)
wzrost odsetka ciąż i żywych urodzeń,
powrót cyklu miesiączkowego.
II. CZYM REGENERUJEMY?
A. OSOCZE BOGATOPŁYTKOWE O DUŻEJ GĘSTOŚCI (HDPRP)
1. PRP HD jest skoncentrowaną formą autologicznego osocza otrzymywaną z pełnej krwi pacjentki
2. koncentracja płytek zwiększona >2 milionów/uL
3. leczenie i regeneracja tkanek poprzez uwalnianie cytokin zawartych w płytkach:
• czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego (VEGF),
• insulinopodobny czynnik wzrostu I (IGF-1) i II (IGF-2),
• naskórkowy czynnik wzrostu (EGF),
• transformujący czynnik wzrostu (TGF-beta) i wiele innych.
• czynniki wzrostu w płytkach krwi aktywowane po urazie tkanki.
4. wykorzystuje zdolności samoleczenia organizmu
Korzyści z podania HD-PRP do jajników:
• Pobudza rozwój pierwotnych pęcherzyków
• Przywraca prawidłowe mikrośrodowisko jajnika
• Zmniejsza degenerację i zanikanie prawidłowych pęcherzyków
• Przyspiesza tworzenie sieci naczyń krwionośnych, poprawia ukrwienie
• Stymuluje procesy anaboliczne
• Ułatwia kontrolę stanu zapalnego
Korzyści z podania HD-PRP do otrzewnej:
Dootrzewnowy wlew PRP może wspomagać regenerację i reaktywację tkanki jajnikowej poprzez
· aktywację uśpionych pęcherzyków,
· zwiększenie objętości kory jajnikowej,
· indukcję tworzenia naczyń krwionośnych w dysfunkcyjnej tkance jajnikowej.
B. KOMÓRKI MACIERZYSTE ZE SZPIKU (BMD-MSC)
Zalety BMD-MSC:
a) mają potencjał do odnawiania się,
b) niska immunogenność,
c) mogą różnicować się w komórki układu rozrodczego,
d) wydzielają dużą liczbę czynników wzrostu i cytokin komórkowych ukierunkowanych na regenerację i różnicowanie komórek,
e) działanie przeciwzapalne,
f) działanie immunoregulacyjne
g) promowanie antyapoptozy (zapobieg,anie śmierci komórek),
h) przeciwdziałanie zwłóknieniu,
i) kontrolowanie lokalnego stresu oksydacyjnego.
BMD-MSC uzyskujemy w wyniku biopsji szpiku (najczęściej kości piszczelowej) wykonywanej bezpośrednio przed zabiegiem regeneracji jajników.
C. KOMÓRKI MACIERZYSTE ZE SZNURA PĘPOWINOWEGO (HUC-MSC)
Zalety HUC-MSC:
a) niska immunogenność
b) promują regenerację tkanek poprzez wydzielanie cząsteczek, takich jak czynnik wzrostu keratynocytów (KGF), czynnik wzrostu hepatocytów (HGF), naskórkowy czynnik wzrostu (EGF) i inne cytokiny,
c) indukują różnicowanie makrofagów z fenotypów prozapalnych do fenotypów przeciwzapalnych ukierunkowanych na regenerację i różnicowanie komórek,
d) hamują proliferację komórek odpornościowych, takich jak limfocyty T, limfocyty B i komórki Tfh,
e) zmniejszają stan zapalny poprzez wydzielanie interleukiny-10 (IL-10) i interleukiny-4 (IL-4),
f) działanie przeciwzapalne: HUC-MSC hamują wydzielanie czynnika zapalnego interleukiny-1β (IL-1β), czynnika martwicy nowotworów-α (TNF-α) i interleukiny-8 (IL-8), zmniejszając stan zapalny i stres oksydacyjny, hamując w ten sposób apoptozę komórek,
g) przeciwdziałanie zwłóknieniu,
h) kontrolowanie lokalnego stresu oksydacyjnego,
i) regulacja niekodującego RNA: HUC-MSC mogą wpływać na ekspresję mikroRNA (miRNA), długich niekodujących (lncRNA) i kolistych RNA (circRNA), pośrednio regulując ich geny docelowe i osiągając efekty terapeutyczne.
D. KOMÓRKI MACIERZYSTE ZE SZNURA PĘPOWINOWEGO HUC-MSC + EGZOSOMY
Egzosomy to mikropęcherzyki wytwarzane przez komórki naszego ciała.
• są to drobne cząstki zawierające białka, lipidy, RNA i DNA, które mogą być przekazywane do innych komórek, dzięki nim komórki mogą się między sobą komunikować,
• egzosomy zawierają podobne czynniki wzrostu i różnicowania, które są obecne w MSC, ale mają przewagę nad MSC dzięki takim cechom, jak: mniejszy rozmiar, mniejsza złożoność, zwiększona stabilność, dłuższa obecność w obiegu,
• znajdują zastosowanie w chorobach o podłożu zapalnym, immunologicznym oraz nowotworowym,
• jaka jest dodatkowa rola egzosomow?
a) wpływają na ekspresję genów, produkcję białek oraz funkcje życiowe komórek,
b) działają jako nośniki czynników wzrostu, które pobudzają odnowę komórkową i naprawę tkanek,
c) stymulują tworzenie kolagenu i elastyny.
DROGA PODANIA
W zależności od dostępności jajników przezpochwowa (biopsja jajników w znieczuleniu pod kontrolą usg ) lub droga laparoskopii.
REGENERACJA ENDOMETRIUM
Podobnie jak w przypadku regeneracji jajników obserwuje się korzystny wpływ podania HD PRP i komórek macierzystych do jamy macicy i endometrium. Polega on na przeprogramowaniu dysfunkcyjnej tkanki endometrium lub naprawie uszkodzonego endometrium. NIeprawidłowa struktura endometrium wywołana przewlekłym stanem zapalnym lub bliznowaceniem błony śluzowej macicy może utrudniać implantację zarodka zarówno w przypadku ciąży naturalnej, jak i procedury IVF.
Powodzenie implantacji zarodka jest też ściśle związane z grubością endometrium. Udowodniono, że połączone zastosowanie wewnątrzmacicznej i wewnątrzjajnikowej iniekcji autologicznego PRP może skutkować wzrostem grubości endometrium(>9 mm).
WSKAZANIA DO REGENERACJI ENDOMETRIUM:
atrofia endometrium,
zrosty wewnątrzmaciczne (zespół Asheermanna),
niepowodzenia impantacyjne,
przewlekłe zapalenie endometrium
poronienia nawykowe.
Referencje:
Fraidakis M, Giannakakis G, Anifantaki A, Skouradaki M, Tsakoumi P, Bitzopoulou P, Kourpa S, Zervakis A, Kakouri P. Intraovarian Platelet-Rich Plasma Injections: Safety and Thoughts on Efficacy Based on a Single Centre Experience With 469 Women. Cureus. 2023 May 7;15(5):e38674. doi: 10.7759/cureus.38674. PMID: 37288228; PMCID: PMC10243509.
Garavelas A, Mallis P, Michalopoulos E, Nikitos E. Clinical Benefit of Autologous Platelet-Rich Plasma Infusion in Ovarian Function Rejuvenation: Evidence from a Before-After Prospective Pilot Study. Medicines (Basel). 2023 Feb 27;10(3):19. doi: 10.3390/medicines10030019. PMID: 36976308; PMCID: PMC10056078
Robabe Hosseinisadat, Alireza Farsi Nejad, Frough Mohammadi, Intra-ovarian infusion of autologous platelet-rich plasma in women with poor ovarian reserve: A before and after study, European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology, Volume 280, 2023, Pages 60-63, ISSN 0301-2115,
Zaher Merhi, Marco Mouanness, Ruoyu Wang, Serin Seckin, Intraovarian Platelet-rich Plasma Administration Induced Spontaneous Ovulation in an Anovulatory Woman With PCOS, JCEM Case Reports, Volume 1, Issue 2, March 2023