Lipiodol to kontrast olejowy którego substancją aktywną są estry jodowanych kwasów tłuszczowych izolowanych z maku.
Został po raz pierwszy zsyntetyzowany w 1901 roku, a zastosowany w medycynie jako pierwszy jodowany środek kontrastowy w 1921 roku.
Histerosalpingogram z lipiodolem był rutynowym badaniem drożności jajowodów jeszcze w latach 70. XX- wieku. Badania obserwacyjne, a następnie randomizowane badania kontrolne dostarczyły dowodów na działanie lipiodolu zwiększające płodność:
1. The Flush TRIAL – badanie opublikowane w 2004 roku, oceniające skuteczność zastosowania lipiodolu u kobiet z niepłodnością z endometriozą lub bez. Odsetek ciąż w grupie kobiet z endometriozą u których zastosowano lipiodol wyniósł 48% vs 10.8% w grupie kobiet u których nie zastosowano tego środka.(1)
2.Metaanaliza z 2014 roku wykazała że płukanie jajowodów i macicy lipiodolem zwieksza o 3,5 raza szansę na zajście w ciążę (2)
3.W badaniu wieloośrodkowym z 2020 (3), na podstawie 5-letniej obserwacji wykazano wyższy o 5% wskaźnik żywych urodzeń po zastosowaniu lipiodolu w porównaniu do kontrastu wodnego, a także wzrost odsetka żywych urodzeń o 7,5%. Po zastosowaniu lipiodolu częściej i w krótszym czasie doszło do naturalnego poczęcia.
Na czym zatem polega działanie lipiodolu?
Stwierdzono, że poprawia on płodność kobiet, szczególnie efektywnie w przypadku kobiet z ENDOMETRIOZĄ w wywiadzie.
Jest prawdopodobnie skuteczny w wypłukiwaniu z jajowodów zanieczyszczeń, oraz uwalnianiu drobnych zrostów, które mogą utrudniać zajście w ciążę.
Wywiera on również działanie immunobiologiczne w otrzewnej miednicy i na endometrium. Wpływ lipiodolu na endometrium, istotny w czasie okna implantacyjnego, to zmniejszona ekspresja osteopontyny i zwiększona liczba komórek NK w macicy. (4)
Kto kwalifikuje się do badania?
Pacjentki z niepłodnością idiopatyczną lub związaną z endometriozą.
Jak wykonuje się badanie?
Do jamy macicy, pod kontrolą usg wprowadza się cewnik, przez który podawany jest lipiodol. Przepływa on przez jamę macicy i jajowody. Procedura ma zatem funkcję diagnostyczną(ocena drożności jajowodów) jak i leczniczą.
Przeciwwskazania do badania to m.in. uczulenie na jod, choroby tarczycy, przebyte leczenie radiojodem, zapalenie miednicy mniejszej, niewydolność nerek i wątroby, cukrzyca.
1. The FLUSH trial--flushing with lipiodol for unexplained (and endometriosis-related) subfertility by hysterosalpingography: a randomized trial
N P Johnson 1, C M Farquhar, W E Hadden, J Suckling, Y Yu, L Sadler Hum Reprod 2004 Jul 22.
2. Mohiyiddeen L, Hardiman A, Fitzgerald C, Hughes E, Mol BWJ, Johnson N, Watson A. Tubal flushing for subfertility (Review). Cochrane Database of Systematic Reviews 2015, Issue 5. Art. No.: CD003718.
3. Tubal flushing with oil-based or water-based contrast at hysterosalpingography for infertility: long-term reproductive outcomes of a randomized trial
Joukje van Rijswijk , Nienke van Welie , Kim Dreyer , Clarabelle T Pham 3, Harold R Verhoeve 4, Annemieke Hoek 5, Jan Peter de Bruin 6, Annemiek W Nap 7, Machiel H A van Hooff 8, Mariëtte Goddijn 9, Angelo B Hooker 10, Petra Bourdrez 11, Angelique J C M van Dongen 12, Ilse A J van Rooij 13, Henrike G M van Rijnsaardt-Lukassen 14, Ron J T van Golde 15, Cathelijne F van Heteren 16, Marie J Pelinck 17, Annette E J Duijn 18, Mesrure Kaplan 19, Cornelis B Lambalk 2, Velja Mijatovic 2, Ben W J Mol 20
4. Review of lipiodol treatment for infertility - an innovative treatment for endometriosis-related infertility? Neil P Johnson N Z Obstet Gynaecol 2014 Feb.
Kommentare